Οι διαστρεβλώσεις της σκέψης
|
Το άρθρο δείχνει πώς οι διαδικασίες αξιολόγησης μιας ανταγωνιστικής κατάστασης μπορούν να επηρεαστούν από ορισμένους τρόπους συλλογισμού που απομακρύνουν τον παίκτη από μια αντικειμενική ανάλυση της πραγματικότητας. |
Σε αυτό το άρθρο θα δούμε πώς η αξιολόγηση μπορεί να αντανακλά περισσότερο μια υποκειμενική ερμηνεία των γεγονότων και λιγότερο μια αντικειμενική αξιολόγηση της πραγματικότητας, εξαιτίας μιας σειράς λογικών στρεβλώσεων.
Έχουμε ήδη πει ότι το άγχος μπορεί να επηρεάζεται κυρίως από τον τρόπο που "σκεφτόμαστε", είτε προπονούμαστε είτε παίζουμε έναν αγώνα. Η σκέψη μας μπορεί επομένως να έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση ή τη μείωση του άγχους. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό, κυρίως, να γνωρίζουμε και να μάθουμε να αναγνωρίζουμε εκείνους τους τρόπους σκέψης που μας οδηγούν να αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις με δυσμενή τρόπο.
Μιλάμε για στρεβλώσεις επειδή το άτομο δεν αναλύει την πραγματικότητα με βάση συγκεκριμένες αποδείξεις, μέσω επιστημονικής ανάλυσης, αλλά βγάζει συμπεράσματα που συχνά δεν έχουν βάση και στέρεες "αποδείξεις" και που έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση του άγχους.
Ας δούμε τις κύριες στρεβλώσεις της σκέψης:
- Σκέφτεστε όλα ή τίποτα. Είναι αυτό το είδος σκέψης που μας δείχνει τα πάντα "μαύρα ή άσπρα", χωρίς να λαμβάνει υπόψη την κλίμακα του γκρι. Για παράδειγμα, ορισμένοι επιθετικοί πιστεύουν ότι αν δεν σουτάρουν στο τέρμα είναι αποτυχημένοι και ότι μόνο ένα γκολ μπορεί να τους κάνει αξιόλογους παίκτες. Ωστόσο, ακόμη και αν τα γκολ στο ποδόσφαιρο είναι πολύ σημαντικά, δεν αποτελούν το ευτυχές τέλος για έναν καλό ομαδικό παίκτη , όπου οι ενέργειες ενός μεμονωμένου παίκτη, αν συντονιστούν με αυτές των συμπαικτών του, είναι καθοριστικές. Ως εκ τούτου, ένας επιθετικός μπορεί να παίξει ένα σπουδαίο ματς χωρίς, δυστυχώς, να σουτάρει στο γκολ (για χίλιους λόγους), αλλά η απόδοσή του τον καθιστά και πάλι άξιο εκτίμησης.
- Αποκλείει ή μειώνει. Αυτός ο συλλογισμός σημαίνει ότι το άτομο λέει ότι όλα τα θετικά (για παράδειγμα, οι εμπειρίες, τα προσόντα του, οι πράξεις του) δεν έχουν σημασία. Είναι όταν ένας παίκτης ή ακόμα και ένας προπονητής πιστεύει ότι η νίκη της ομάδας του οφείλεται στη μοίρα και όχι στις ικανότητες της ίδιας της ομάδας. Αν οι θετικές πτυχές μειώνονται, υπονομεύεται αυτή η βεβαιότητα που επιτρέπει να αντιμετωπίσει κανείς το παιχνίδι στο έπακρο και με ενθουσιασμό, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το άγχος.
- Συναισθηματική λογική. Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι πολύ συνηθισμένος μεταξύ των παικτών, αλλά έχει πολύ αρνητική επίδραση στην απόδοση. Όταν ο αθλητής ή ο προπονητής "σκέφτεται συναισθηματικά" οδηγούνται στο να πιστεύουν ότι η έκβαση του αγώνα θα είναι συγκεκριμένου είδους, συχνά αρνητική, επειδή το "έπεσαν". επομένως, αν υπάρχει κάποιο άγχος, μπορεί να διαβαστεί ως "οιωνός" ήττας, παραμελώντας αντίθετα κάθε στοιχείο που αποδεικνύει το αντίθετο. Παίζοντας σαν να έχουν ήδη χάσει, με όλες τις συναισθηματικές συνδηλώσεις και της παράστασης, μπορεί πιθανότατα να οδηγήσει στο να επαληθευτεί ο "οιωνός".
- Διανοητικό φίλτρο. Είναι το να δίνετε λανθασμένα προσοχή μόνο σε μια αρνητική λεπτομέρεια, χωρίς συνολική θεώρηση. Ο παίκτης ή ο προπονητής μπορεί να παίζει προσοχή μόνο σε μια συγκεκριμένη ενέργεια που εκτελείται, χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τη συνολική εξέλιξη του παιχνιδιού. Αυτό
- Ανάγνωση του μυαλού. Είναι όταν πιστεύετε λανθασμένα ότι γνωρίζετε τι σκέφτονται οι άλλοι, αποκλείοντας άλλες πιθανές και ίσως ακόμη πιο πιθανές εξηγήσεις. Ένας παίκτης μπορεί να σκέφτεται: "Δεν καταλαβαίνω γιατί ο προπονητής με αφήνει στον πάγκο, θα έπρεπε να ξέρει πόσο πολύ θέλω να παίξω αυτό το ματς". Ή ακόμη, ένας προπονητής μπορεί να σκεφτεί για έναν παίκτη "Δεν καταλαβαίνω γιατί ένας παίκτης κάνει συνέχεια αυτό το λάθος. Θα έπρεπε να ξέρει ότι αυτό δεν είναι καλό". Αυτές οι σκέψεις οδηγούν στο να θεωρούμε κάποια πράγματα ως δεδομένα, τα οποία όμως δεν διατυπώνονται με σαφήνεια και αφήνουν περιθώρια για παρεξηγήσεις. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει αρνητικές συναισθηματικές καταστάσεις που επηρεάζουν την απόδοση. Είναι σημαντικό λοιπόν να μιλάμε, να αντιπαρατιθέμεθα και κυρίως να μη φοβόμαστε να επαναλάβουμε αυτά που έχουν ήδη ειπωθεί... repetita iuvant!
- Υπερβολική γενίκευση. Είναι το είδος εκείνο της σκέψης που εξάγει αρνητικά συμπεράσματα τα οποία υπερβαίνουν τη μεμονωμένη κατάσταση.Μια υπεργενίκευση θα μπορούσε να είναι όταν, μετά από έναν τρομερό αγώνα, ο προπονητής σκέφτεται ότι η ομάδα δεν θα είναι έτοιμη για όλο το πρωτάθλημα. Ή όταν ένας παίκτης μετά από κάποια λάθη στον αγωνιστικό χώρο, σκέφτεται ότι δεν είναι κατάλληλος.
- Θέα από το τούνελ. Είναι αυτό το είδος στρέβλωσης που σας κάνει να αναδεικνύετε μόνο τις αρνητικές πτυχές, χωρίς να λαμβάνετε υπόψη τις θετικές. Είναι αρκετά συχνό φαινόμενο μεταξύ των προπονητών που συνεχίζουν να υπογραμμίζουν τα λάθη της ομάδας τους, χωρίς να επισημαίνουν επίσης τις θετικές ενέργειες. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση το αποτέλεσμα είναι στους παίκτες που μπορεί να νομίζουν ότι παίζουν άσχημα, αφήνοντας χώρο σε αρνητικά συναισθήματα και αυξάνοντας το άγχος. Η υπογράμμιση αντίθετα των θετικών στοιχείων μπορεί να εμφυσήσει ένα αίσθημα ασφάλειας στον παίκτη, μειώνοντας το άγχος του. Ταυτόχρονα, λειτουργεί ως "ενίσχυση" σε αυτές τις σωστές ενέργειες, υποδεικνύοντας ποιοι τρόποι παιχνιδιού μπορούν να είναι αποτελεσματικοί.
Είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι οι εν λόγω τρόποι σκέψης όχι μόνο προάγουν το άγχος, όπως ήδη αναφέρθηκε, αλλά με τη σειρά τους μπορούν να προαχθούν από το ίδιο το άγχος.
Η πρόσκληση απευθύνεται επομένως στον ορθολογισμό και στην "επιστήμη" του τρόπου σκέψης μας, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος να έχουμε ένα τόσο υψηλό επίπεδο άγχους που θα μπορούσε να εμποδίσει καταστάσεις παιχνιδιού.
Η μεταφορά που μπορεί να είναι χρήσιμη είναι αυτή ενός ντετέκτιβ που πρέπει να λύσει μια υπόθεση. Ας φανταστούμε ότι πρέπει να ανακαλύψει ποιος έχει ληστέψει σε ένα συγκεκριμένο κοσμηματοπωλείο. Καθήκον του είναι να συλλέξει αποδείξεις υπέρ της κατηγορίας (π.χ. παρουσία δακτυλικών αποτυπωμάτων, κινήσεις του υπόπτου κ.λπ.), αλλά και αποδείξεις κατά της κατηγορίας, όπως το άλλοθι.
Επομένως, είναι ζωτικής σημασίας να σκεφτεί κανείς πραγματικά τι συμβαίνει μέσα στο πεδίο, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις πτυχές, τόσο τις θετικές όσο και τις αρνητικές, και να επανεξετάσει την κατάσταση όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικά, ώστε να μπορέσει να βγάλει ρεαλιστικά και αιτιολογημένα συμπεράσματα.
Στο επόμενο άρθρο θα δούμε, με παρόμοιο τρόπο με τις στρεβλώσεις της σκέψης, ποιες βεβαιότητες του ατόμου μπορούν να οδηγήσουν σε αρνητικά συναισθήματα και να αυξήσουν το άγχος.
